Tablica informacyjna w pobliżu miejsca straceń Żydów z Tykocina

Tablica stanęła przy leśnym parkingu, z którego prowadzi droga do miejsca straceń i zbiorowych mogił w Lesie Łopuchowskim. Powstała z inicjatywy gminy Tykocin (Podlaskie), we współpracy z Lasami Państwowymi, IPN i pełnomocnikiem wojewody podlaskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych.

Gmina zareagowała na sygnały od mieszkańców, turystów i innych osób zainteresowanych historią. "Zgłaszano nam, że nie ma informacji, co tam się zadziało, kto zginął, stąd taka inicjatywa" - powiedziała w środę PAP sekretarz Urzędu Miejskiego w Tykocinie Urszula Gołębiewska.

Na tablicy, której treść była uzgadniana z IPN, opisano w trzech językach - po polsku, angielsku i hebrajsku - historię zagłady społeczności żydowskiej w Tykocinie.

Gmina żydowska istniała tam od 1522 r. W XVII i XVIII wieku była jednym z najważniejszych skupisk Żydów na Podlasiu. Przed II wojną światową społeczność żydowska Tykocina liczyła ok. 2 tys. osób, co stanowiło wówczas około połowy ludności miasteczka. Gmina przestała istnieć po tragedii w Lesie Łopuchowskim.

24 sierpnia 1941 r. Niemcy wydali zarządzenie, by Żydzi z Tykocina następnego dnia rano zebrali się na rynku. Całą noc starszyzna gminy się naradzała. Doszła do wniosku, że trzeba jednak poddać się zarządzeniu.

Rano 25 sierpnia do Tykocina przyjechało specjalne komando niemieckie. Rynek został otoczony, a hitlerowcy przeprowadzili selekcję zebranych tam osób. Kobiety i dzieci zostały od razu wywiezione ciężarówkami w kierunku wsi Łopuchowo, a mężczyzn ustawiono w kolumnę i popędzono piechotą do miejscowości Zawady. Dopiero tam zostali załadowani na ciężarówki i wywiezieni do lasu.

Według relacji nielicznych osób, którym udało się przeżyć, od serii z karabinów maszynowych pierwszego dnia zginęło 1,7 tys. Żydów, część wrzucono do dołów żywcem. Następnego dnia Niemcy przeprowadzili rewizje w domach Żydów w Tykocinie. Zamordowano - w taki sam sposób jak pierwszego dnia - ok. 700 osób. Do kopania dołów i ich zasypywania zmuszona została okoliczna ludność.

Nazwiska pomordowanych są odnotowane w specjalnej książce. Jest tam lista członków 503 rodzin. Od śmierci, uciekając wcześniej z miasteczka, uratowało się ok. 150 osób, wojnę przeżyło 21.

Na placu przy wielkiej synagodze w Tykocinie jest pamiątkowa tablica z nazwiskami pomordowanych, która została odsłonięta w 2021 roku, w 80. rocznicę tych tragicznych wydarzeń.(PAP)

rof/ miś/